Wat is Nondualiteit?

Nondualiteit (Sanskriet woord: Advaita) betekent niet-twee, de afwezigheid van tweeheid (of meerheid): er bestaan geen grenzen of (af)scheidingen tussen mij en de ander, tussen mij en de buitenwereld; die zijn aangeleerd en gebaseerd op geloof.

Nondualiteit verwijst naar de Hoogste en Enige Waarheid dat alles één is, één levensenergie in beweging, één ervaringsveld. Alles is van hetzelfde ‘spul’ gemaakt, net als in onze dromen. De waarnemer, het waargenomene en het waarnemen zelf is één gebeuren. Er is maar Een Ding (Ik Ben, Zijn, God, Tao, Bewustzijn, Leven), de rest is een illusie. Niet een illusie in de zin van hallucinatie, maar niet-waar.

Nondualiteit is een verzamelnaam voor enkele religieus/filosofische benaderingen van de Werkelijkheid, waaronder Advaita Vedanta, Zen, Tao en het Tibetaanse Dzogchen. Het is eigenlijk een verzameling aanwijzingen, verwijzingen en uitnodigingen om anders naar jezelf en de Werkelijkheid te kijken. Het verwijst naar ‘iets’ dat we niet onder woorden kunnen brengen (en niet uit te leggen of te snappen is), maar wat bij sommigen een sterke herkenning of resonantie kan oproepen, omdat we eigenlijk zijn wat we zoeken.

Centraal staat vaak het begrip ontwaken, verlichting of bevrijding (in dit leven, niet na de dood), het wakker worden uit de illusie van een afgescheiden zelf en het doorzien van misvattingen over het ik, het ego, de persoon met zijn doenerschap. Het gaat daarbij niet om bevrijding dóór de persoon, maar bevrijding ván de persoon.

In die zin gaat het hier om ware spiritualiteit, nl. het ontdekken van de waarheid over jezelf, het inzicht in- en besef van wat je wezenlijk bent, en het onderscheid kunnen maken tussen wat echt is en wat niet. Veel hedendaagse New Age spiritualiteit is oude wijn in nieuwe zakken, net als veel religies gericht op verrijking van het ego en een toekomstige harmonieuze bliss-toestand.
Het herkennen van wat/wie je in wezen bent wordt door sommigen ook wel het Open Geheim genoemd. Open, omdat het voor iedereen toegankelijk is (en zelfs dichterbij dan onze adem, of het knipperen van onze ogen); Geheim, omdat weinigen het (willen) zien.

Dit ZIEN is een verschuiving van perspectief, van aandacht, van wát er verschijnt (in je buitenwereld als mensen en objecten, in je binnenwereld als gedachten en gevoelens), naar dát er iets verschijnt. Een bewust worden van een Gewaarzijn, waarin alles verschijnt en zich kenbaar maakt. In de woorden van Jan van Delden: plaats nemen op de achterste stoel.

Centraal staat dan het woordloze besef ‘Ik Ben’(zonder ‘ik’ en zonder ‘ben’). Er zijn, weten dat je er bent, dat je bestaat, dat je ‘aan’ staat.  Dat is geen gedachte, die opkomt en weer gaat, het is een diep besef, waar je geen inspanning of anderen voor nodig hebt. Je weet dat je BENT, onmiskenbaar en twijfelloos. Het is de basis en bron van al je waarnemingen. Jij moet er eerst zijn voordat er ook maar iets anders kan zijn.

Hoewel Nondualiteit als religieus-filosofische stroming en gedachtegoed zijn wortels heeft in het Oosten (volgens Philip Renard het grootste geschenk dat het Oosten aan het Westen gegeven heeft), zijn er ook in het Westen mensen geweest die, zonder (hulp van) deze Oosterse traditie, spontaan of na een diepe crisis tot ontwaken zijn gekomen. Voorbeelden hiervan zijn Eckhart Tolle, Byron Katie, Tony Parsons en Jeff Foster. Uit eigen land noem ik o.a. Hein Thijssen (‘Leeg en bevrijd’).

De kern van het Nondualiteit inzicht kun je ook anders verwoorden: wij zijn geen afzonderlijke persoontjes met een eigen willetje in een fysiek universum, wij zijn Bewustzijn (die zijn eigen kosmisch spel lijkt te spelen), waarin de wereld en alle objecten (ook ons eigen lichaam), maar ook onze gevoelens en gedachten (dus ook de gedachte dat we een ‘ik’ zijn), verschijnen. Ontwaken is dan niets anders dan dit helder doorzien.

5 antwoorden op “Wat is Nondualiteit?”

  1. Inderdaad!
    “Ontwaken is niets anders dan dit helder doorzien”.
    En wanneer je dan weer in slaap gevallen bent, doet zo’n prachtig artikel zoals dit, je weer ontwaken. Het kwartje valt dan weer. Opnieuw.
    Lezen en weer herlezen; herinneren.
    Alles is Mu.
    Dank je wel.

  2. Ineens is het er. Plotseling.

    Dan begint het vragen: wat is er dan?
    De antwoorden die gegeven worden kunnen heel divers zijn.

    Je kan het zó zeggen: meer dan dat je op een bepaald moment ervaart ( in een “nu”) is er niet. Dát is het dan. Meer is er gewoon niet!

    Het is toch ongelofelijk wat er allemaal bedacht wordt om dat “non-dualisme”, want dat is dan weer dat woord, dat begrip, dat daaraan gegeven wordt, te omschrijven.
    Laten we het dan maar weer eens samenvattend uitroepen: MU.
    Daarmee is er natuurlijk weer niets echt zinnigs gezegd….maar ja, ik wil er nu eenmaal graag iets over zeggen.

  3. Over Non-dualiteit gesproken…

    Vandaag was deze uitspraak, de uitspraak van de dag… één van de 366 karakteristieke uitspraken van J. Krishnamurti, door Synthese uitgebracht op de zogenaamde “eeuwige kalender”.
    Het citaat is afkomstig uit het boek “Krishnamurti over Krishnamurti”.
    (Synthese 2004, door dezelfde uitgever in 2018 heruitgegeven onder de titel “Aantekeningen”)

    “Mediteren vernietigt zekerheid en in meditatie ligt grote schoonheid, niet de schoonheid van wat door de mens of de natuur is samengesteld, maar die van de stilte.
    Die stilte is leegte waaruit alle dingen voortvloeien en waarin ze bestaan.”

Laat een antwoord achter aan Piet Nusteleijn Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

© 2024 Leeg en Bevrijd