Wat is Nondualiteit? (2)

Deze site heeft als subtitel ‘Een blog over Hein Thijssen en Nondualiteit’. Tot nu toe heb ik voornamelijk blogs geschreven over Hein Thijssen en heb ik zijn gedachtegoed verder uitgediept. Bij het opstarten van deze site heb ik destijds een bijdrage geschreven, ‘Wat is Nondualiteit?’ (zie blog van 11 september 2017), om de beginnende lezer daarin een eerste wegwijzer te bieden. In deze bijdrage wil ik een vervolg en aanvulling op dat eerste artikel geven.

Wat mij heel sterk opvalt als je je in Nondualiteit verdiept, is hoeveel verschillende invalshoeken en stromingen er zijn om datgene, waar Nondualiteit naar verwijst, onder woorden te brengen en te benaderen. Op dit relatief kleine gebied van spiritualiteit/zingeving is het scala aan- en spectrum van benaderingen heel groot. Iedereen legt de focus wel ergens anders op, zo lijkt het, ondanks dat er ogenschijnlijk naar hetzelfde verwezen wordt. Dit heeft zelfs op dit gebied geresulteerd in verschillende ‘kampen’ met voor- en tegenstanders die elkaars benaderingswijze bekritiseren. Evenzo heeft dit geleid tot verschillende omschrijvingen en gradaties van het zogenaamde ontwaken.

De eventuele waarde en het eventuele ‘waarheidsgehalte’ van de verschillende benaderingen wordt m.i. niet zozeer bepaald door de betreffende leraar of schrijver, maar heeft voornamelijk te maken met resonantie: voel je weerklank of herkenning bij wat je hoort of leest? Resoneert het met waar jij ‘staat’? Het aangetrokken worden tot een bepaalde richting heeft dan ook meer te maken met je eigen voorkeur, constitutie en ontwikkeling dan met wat je inhoudelijk tegenkomt. En kan dientengevolge ook verschuiven. Zo bekent Wayne Liquorman in zijn boek ‘Never mind’ (2005, p.155 e.v.) dat hij geen resonantie voelt en geen verbinding kan maken met het klassieke en alom geprezen werk ‘Ik Ben’ van Nisargadatta, hoewel hij het onderricht dat via Nisargadatta tot Wayne’s leraar Ramesh Balsekar kwam, en via Ramesh tot hem, zeer hoog schatte. Een ander voorbeeld zijn de bijeenkomsten en uitspraken van zgn. Neo-Advaita leraren, die bij sommige mensen een sterk gevoel van herkenning oproepen, maar anderen weer wanhopig achterlaten omdat er zogenaamd niets te bereiken valt, en er ook niemand is om dat te doen. Uitspraken als ‘Dit is Het’ en ‘Het is zoals het is’ kunnen in de juiste setting een verschuiving teweegbrengen, maar ogenschijnlijk ook eindeloze frustratie.

Dit betekent ook dat deze bijdrage en mijn woorden een bepaalde kijk op het onderwerp weerspiegelen zoals ik er momenteel in sta en wat ik er van gezien en begrepen heb.

Niets is wat het lijkt

Nondualiteit gaat in wezen om een totaal andere manier van ‘kijken’ naar jezelf en de wereld. Een radicaal andere manier, die haaks staat op wat algemeen gangbaar is. Het gaat om een verschuiving van perspectief, een kanteling in het waarnemen, een diepgaand besef van je wezenlijke aard en van hoe de dingen eigenlijk in elkaar zitten.

Van dit besef, dit radicale inzicht, wordt gezegd dat ze dichterbij is dan onze ademhaling. Zo dichtbij dat we er finaal over heen kijken. Een open geheim. We zijn van jongs af aan gewend om onze aandacht voortdurend op de buitenwereld te richten, op de objecten en anderen om ons heen. We zijn gefocust op ervaringen en belevenissen. Dit vanuit onze diep overtuigde en vanzelfsprekende aanname dat we afzonderlijke, fysieke wezens zijn op een planeet aarde, die zich staande moeten houden in een fysieke buitenwereld met andere afzonderlijke personen, los van ons. Deze manier van waarnemen zit zo diepgeworteld en verankerd in ons systeem en in onze wereldcultuur dat ze onze vanzelfsprekende consensus-werkelijkheid vormt. Bijna niemand twijfelt hieraan of zet hier vraagtekens bij. Al onze verdere kennis en aannames, maar ook onze worstelingen en conflicten zijn hierop gebaseerd.

Het Nonduale inzicht laat zien dat het totaal anders in elkaar zit. Wat wij in essentie zijn is Bewustzijn, waarin alles (anderen, de wereld) verschijnt, ook het idee een ‘ik’ met een zelfstandige wil of een lichaam te zijn. Bewustzijn zit niet in het lichaam, het lichaam verschijnt in Bewustzijn. De fysieke wereld om ons heen en het universum bestaat niet werkelijk, losstaand op zichzelf, maar is inherent aan ons waarnemen/het Kennen. Zien en de vormen die we zien zijn hetzelfde. Er is geen onderscheid tussen ons als Bewustzijn, Kennen en dat waar we ons bewust van zijn, wat we kennen. Het is één naadloos, ondeelbaar geheel en gebeuren. In vormen, in het gekende, zit op zich geen waarheid. Alles wat verschijnt in Bewustzijn, inclusief ons lichaam en ons ogenschijnlijke zelf, bezit op zich geen waarheid. Alleen het Kennen zelf is waar. Het Kennen verandert nooit, het gekende verandert altijd.

Niemand heeft dat m.i. beeldender en treffender beschreven dan Jed McKenna in zijn ‘Theorie van alles’ (2014, p. 40 e.v.), waarin hij het heersende U-Rex paradigma (de werkelijkheid zoals iedereen die kent) afzet tegenover het radicaal haakse B-Rex paradigma, dat het Nonduale inzicht geeft:

‘Stel je een wit blad papier voor en zet ergens in het midden een stip. Het witte blad is oneindig, het strekt zich eindeloos uit in alle richtingen…Plak nu een etiket met ‘Universum’ op het oneindige blad papier, en eentje met ‘Bewustzijn’ op de stip…Dat is wat ik U-Rex noem, ons gedeelde paradigma van de werkelijkheid…Ik ben bewust, en mijn bewustzijn is iets kleins in een groot universum…Dat is het heersende paradigma van de werkelijkheid. Het universum is koning, U-Rex. Jouw bewustzijn is een stip, één klein dingetje in een oneindig universum’.

Om bij dat andere paradigma te komen hoeven we alleen maar de etiketten te verwisselen. ‘Zodra we deze ene kleine aanpassing maken in ons denken wordt de werkelijkheid glashelder. Elke vraag is beantwoord/vernietigd. Elk mysterie is opgelost/tot niets gereduceerd. Niets blijft onverklaard…B-Rex, Bewustzijn is Koning: de enige, ware, begrijpelijke, kogelvrije, onbrandbare, tegen elke idioot en elk genie bestand zijnde theorie van alles…B-Rex heeft tot gevolg dat het universum zoals wij dat kennen ophoudt te bestaan. Volledig…Er bestaat geen universum daar ergens…Er is alleen maar bewustzijn en het universum bevindt zich hierin’.

Tot zover dit prachtige en krachtige beeld van Jed McKenna. Dezelfde heldere boodschap wordt ook door Rupert Spira in andere bewoordingen mooi en stapsgewijs beschreven in zijn boek ‘Bewustzijn als enige werkelijkheid’ (2018). Deepak Chopra vat in het voorwoord de rode draad van het boek kernachtig samen: ‘Ken dat ene aan de hand waarvan alle andere dingen gekend worden’ (p.13). In het boek presenteert Spira het ‘alleen maar bewustzijn’-model als nieuw paradigma en alternatief voor het heersende materialistische paradigma. Een alternatief dat de basisaanname aantast waarop onze kennis van onszelf, anderen en de wereld is gegrondvest. Het overkoepelend paradigma dat McKenna en Spira presenteren transcendeert en omvat alles en geeft Bewustzijn de plaats terug die het verdient: Dat wat we zijn, onze wezenlijke aard. En het laat ons daarin oplossen.

13 antwoorden op “Wat is Nondualiteit? (2)”

  1. Inderdaad.
    Er is alleen maar bewustzijn.
    ( en alles….het universum incluis, bevindt zich hierin. Er zijn geen grenzen)
    Voor dit “ene” worden andere woorden en begrippen gebruikt en dat brengt verwarring en onduidelijkheid.

    Voor mezelf, ter herinnering, denk ik aan het woordje MU.

    Zie ook mijn eerdere reactie over Anton Heyboer, wat hij zei over Mu en mijn reactie van vandaag op “de lessen culturele antropologie van Hein Thijssen uit 1977”, waarin Thijssen sprak over “moe”.
    In de reactie van vandaag, schrijf ik dat er op pag. 38 en 39 “MU” voorkomt in het boek ‘De Graal’ van Lars Muhl.

  2. Lieve Win,
    Wat geeft het woord “MU” aan. Als zodanig ken ik het niet.
    Het boek van Lars Muhl is me nog onbekend.
    En graag wil ik me opgeven voor de leesgroep op de vierde maandag in de maand en weten met welk boek je start.
    Warme knuffel, Jacqueline

  3. Lieve Win ja dit begrijp deze uitleg geeft een vervolg van waar naar dit bewustzijn aan het zoeken is. Dankjewel. Kan het nog niet in woorden omschrijven en toch voelt het goed. En ik kijk naar het evenement. Liefs Jacqueline

  4. Vanmorgen heb ik dit artikel non-dualiteit (2) opnieuw gelezen.
    Fantastisch. Het is klip en klaar helder.
    “Muren vallen ineen”.
    Je moet het misschien zeven keer lezen of nog vaker, maar de muren en de kwartjes vallen. Een niet te overtreffen inzicht. Opnieuw bedankt!
    Zeg het voort, zeg het voort…

      1. Lieve Win , grappig ik heb het ook herlezen en valt gewoon het kwartje zonder twijfel. Misschien ook omdat ik met het boek van Wolter Keers; Vrij zijn, ben gaan lezen. Na twee keer lezen snapte ik het beter. De grondlegging vanuit het Hindoeïsme is me nieuw en daar heeft m`n hoofd moeite mee om te integreren. Verder is zijn verhaal zeer herkenbaar.

  5. Vandaag opnieuw Non-dualiteit 2 gelezen.
    Verbluffend stuk.
    Sat Chit Ananda, Bewustzijn, B-rex, Mu.
    Vier woorden. Vier begrippen die wijzen op hetzelfde. Méér is er niet! Dit is alles. De kwestie is (niet het probleem) om je “je” erin te laten plaatsen. Het te laten gebeuren. In die vrijheid te zijn.
    Zegt het voort, zegt het voort: We zijn leeg en bevrijd.

  6. Weer -nondualiteit 2-gelezen.
    De kwartjes waren gevallen en zijn blijven liggen:
    “Bewustzijn is alles wat er is….
    ..alles wat er is, is Bewustzijn.”
    Dit is voor ons denken niet te omvatten; niet te bevatten.
    Het is een kunst om het hier dan ook bij te laten. Om die kwartjes rustig te laten liggen.
    “Ga geen nieuwe constructies maken”, zal Hein Thijssen vast gezegd hebben, “Geloof nergens in”.

  7. “Bewustzijn als enige werkelijkheid”.

    Dat is een uitspraak zeg!
    Opnieuw Non-dualiteit (2) gelezen; opnieuw een krachtig stuk.
    Deze vraag: Is het nou zo dat alle bewustzijn..hetzelfde Bewustzijn is?
    Het enige dat met deze vraag aan de slag kan gaan is het denken, lees het zelfbewustzijn.
    De nu volgende zin lijkt wat ingewikkeld, maar is het niet….:
    Hoe kunnen nu lichaam, denken en voelen (opnieuw lees zelfbewustzijn) iets anders zijn dan waaruit ze geboren worden en weer in verdwijnen?
    Dat kan niet anders zijn. Toch?
    Aangezien het uit Bewustzijn omhoog komt… en wordt waargenomen en er weer in verdwijnt, kan het niet anders zijn dan Bewustzijn.
    Het kan niet anders zijn! Toch?
    Het antwoord op de gestelde vraag, is dan ook: “Ja, dat is zo”.

    Bewustzijn als enige werkelijkheid! MU…weer….Mu.

  8. “Zien en de vormen die we zien zijn hetzelfde”.

    Dat is me een uitspraak…..!
    Wanneer je dit doordenkt, daagt het besef dat er geen grenzen bestaan. Een soort alomvattendheid. Het leven is een totaliteit.
    We bedenken grenzen. We bedenken ze. Ze zíjn er niet.
    Het is niet te geloven, zó één als dat is: “zien en de vormen die we zien zijn hetzelfde”.
    Daar zeg je dan maar weer MU tegen.

  9. “Nog steeds MU” , nu gevonden in:
    Beschrijving van een eerste bewustwording in Zen;
    ‘Het dagende niets’ van Jan Willem van de Wetering. JW schreef het boek in 1974, na zijn ‘de lege spiegel’ (1972)
    Sapperloot…jongens nog aan toe, wát een pracht boeken zijn het.
    Een stukje dagend niets:
    “Na jaren (na zijn verblijf bij zijn meester in het Japanse klooster, beschreven in de lege spiegel) kreeg ik een pakje uit Japan, een zeepost pakje. Het was me via verschillende adressen nagestuurd. Er zat een wit stukje karton in, het pakje was lang onderweg geweest en het karton was een beetje verfomfraaid, verkreukeld.
    MIdden op het karton zag ik het Chinese karakter voor de “grote leegte”, het “ongeborene”. De geheimzinnige plaats waaruit alles voortkomt en die geen plaats is. Het Chinese woord dat het karakter aanduidt is MU, een mantra, een toverwoord, vergelijkbaar met het OM van het Tibetaans Boeddhisme en misschien ook wel van het TAU van de Chinese mystici die lang voor Boeddha geleefd hebben. Links van het karakter zag ik de hiëroglyfen die de naam van mijn meester aanduidden en rechts mijn naam”

  10. We zijn weer een jaar verder. Ook heel mooi vind ik “de herinneringen aan Rishi Harada Tangen”.
    Ciska Matthes heeft haar herinneringen gegeven aan het Boeddhistisch Dagblad. In een aantal van haar verhalen zie je MU terug. Je kunt je gratis abonneren op de dagelijkse ochtend- of avondkrant. Graag maak ik een er een beetje reclame voor.

Laat een antwoord achter aan Piet Nusteleijn Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

© 2024 Leeg en Bevrijd